TÜRK OCAKLARI İSPARTA ŞUBESİ’NDEN, DOĞU TÜRKİSTAN KONFERANSI

Isparta Türk Ocağı’nın yeni yılın ilk Ocakbaşı sohbetinin konusu ata yurdu olan “Doğu Türkistan Tarihi”, konuğu ise SDÜ Fen Edebiyat Fak. Tarih Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Abdullah Bakır oldu.

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

Türk Ocağı Prof. Dr. Turan Yazgan Konferans salonundaki sohbet Pazartesi akşam saat 20.00’de başladı ve bir saat sürdü. Gecenin konuğu özetle şöyle dedi:

“Günümüzde Türk Dünyasının yaklaşık 10.476.076 kilometre kareden meydana gelen topraklarının 1.828.418 kilometre karesini Doğu Türkistan oluşturmaktadır. Türklerin ata yurdu olan Doğu Türkistan Türk dili ve kültürüne ait pek çok medeniyet eserinin yeşerdiği önemli bir coğrafyadır. Hunlardan itibaren Göktürkler, Uygurlar ve Karahanlılar başta olmak üzere tarih boyunca bu bölgede pek çok Türk devleti kurulmuştur. Çok önemli yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahip stratejik bakımdan önemli bir noktada bulunan Doğu Türkistan bu özelliklerinden dolayı 1755 yılından itibaren Çin işgaline uğramıştır. Çinliler tarafından Türkler üzerine uygulanan ağır eziyetler sonucunda 1819 yılından itibaren Doğu Türkistan’da Türk milli direniş hareketleri başlamıştır. Türklerin mücadeleleri sonucunda 1865 yılında Yakup Bey liderliğinde “Doğu Türkistan Devleti” adıyla bağımsız bir devlet kurulmuştur. Kurulan bu devleti başta Osmanlı Devleti olmak üzere İngiltere, Rusya ve Hindistan resmen tanımıştır. Osmanlı devleti yeni kurulan bu Türk devletine çok sayıda silah, malzeme tedarik ederek, eğitim için subaylar göndermiştir. Bu durumdan oldukça rahatsız olan Çin’in saldırıları sonucunda 16 Mayıs 1878 tarihinde Doğu Türkistan işgal edilerek devlet yıkılmış, 19. eyalet olarak “Şing Cang” adıyla Çin’e bağlanmıştır.

Çin idaresi altındaki Doğu Türkistan Türkleri devletin hiçbir idari kademesine getirilmedikleri gibi dayanılmaz baskılara maruz kalmışlardı. Bu sıkıntılı dönemden kurtulmanın tek yolunun bağımsızlık olduğunun düşünen Doğu Türkistan Türkleri bağımsızlık hareketlerine girişmişlerdir. Kumul isyanı ile başlayan bu hareket, kısa zamanda ülkenin büyük bir bölümüne yayılarak 12 Kasım 1933 tarihinde “ Şarki Türkistan İslam Cumhuriyeti” adında bağımsız bir devletin kurulmasıyla sonuçlanmıştır. Ay yıldızlı gök bayrağın semalarında dalgalandığı bu devlet ilk olarak Türkiye Cumhuriyeti tarafından tanınmış ancak, bu bağımsızlık hareketini kendi ülkeleri için tehlikeli gören Rusların saldırıları sonucu devlet yıkılmıştır. II. Dünya Savaşının getirdiği ortam içerisinde Doğu Türkistan’ın Nilki bölgesinde çıkan Türk direnişi sonucunda Ekim 1944’te Şarki Türkistan Cumhuriyeti tekrar kurulmuştur. Bağımsızlıkla sonuçlanan bu direnişin kendi sınırları içerisinde yaşayan mazlum milletlere örnek olacağından korkan, Stalin ve Mao’nun işbirliği sonucu 1949 yılında Doğu Türkistan işgal edilerek, Şarki Türkistan Devleti yıkılmıştır. Bu topraklarda yaşayan Türkler kendilerine uygulanan ağır zulümler nedeniyle 1934 yılından itibaren farklı bölgelere, özellikle de Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmışlardır. Çok üzücü sahnelerin yaşandığı göç sonucunda birçok Doğu Türkistanlı Uygur Türkü, Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına ulaşmış ve Türkiye’nin değişik bölgelerine yerleşmişlerdir.

Çin’in asimilasyon politikaları ile var olma,hayat’ta kalma mücadelesi veren,zaman zaman toplu katledilen kardeşlerimizin bu kabul edilemez durumunun anlatıldığı sohbet Doğu Türkistan davasının kahramanlarından İsa Yusuf Alptekin’e rahmet dilenerek soru,cevap,katkılar ve ikramlar sonrası sonlandırıldı.

Kaynak :  http://www.turkyurduhaber.org/haber/25051/turk-ocaklari-isparta-subesinden-dogu-turkistan-tarihi-sohbeti-yapildi.html