KAZAKİSTAN CUMHURBAŞAKANI NAZARBAYEV ALMA-ATA’DA UYGUR TÜRKLERİNİ ZİYARET ETTİ

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Kazakistan’da Milletler Günü olarak çeşitli etkinlikler ile kutlanan 1 Mayıs   2016 Pazar günü Kazakistan’in eski başkenti Alma-Ata’de Kazakistan Vatandaşı Uygur Türklerini ziyaret ettiği  ve onlarla birlikte Uygur Türklerinin oyunlarını (Usul)oynadığı bildirildi.

Cumhurbaşxkanı Nazarbayev’in Milletler günü kutlamaları için Alma-Ata’nın Astane meydanı’nda Kazakistan’da yaşayan çeşitli Türk boyları ile diğer Milletlerin açtığı standları ziyaret ederek,onların 1 Mayıs Milletler gününü kutladı ve onların temsilcileri ile görüşerek iyi dileklerini sundu. Cumhurbaşkanı Nazarbayev ilk kez büyük bir  jestle,  Uygur Türklerini özel olarak ziyaret etmesi,  resmi rakamlara göre 250 bin, tahminlere göre ise,  bir milyon civarında olduğu belirtilen Kazakistanlı Uygur Türkleri tarafından sevinç ve gururla karşılandı. Ayrıca,Astane Meydanı’nda kurulan Uygur Stadında Uygur sanatcılarla birlikte Uygur milli oyunlarını oynaması, Uygur Türkleri için büyük bir moral ve  kendileri için büyük bir destek olarak algılandığı bildirildi.

AZTEKİN İBRAGIMOV : Cumhurbaşkanımız Navzarbayev’in Uygurları Ziyareti ve Uygur Usulu Oynaması bizim için çok değerlidir. 

Telefonla ulaşarak bu konuda bilgisine başvurduğumuz  Doğu Türkistan Cumhuriyeti Genel Sekreteri merhum Abdurrauf Mahdum’un oğlu ve aynı zamanda Uygun aktivist, Aztekin İbragımov , Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in ziyareti ile ilgili olarak şunları söyledi,” 01 Mayıs günü Kazakistan anayasası ve ilgili yasa ile Milletler Dosltluk Günü olarak her yıl kutlanmaktadır. Bu güne mahsus olmak üzere  Kazakistan’da yaşayan 130 Türk boyu ile çeşitli Ulusların Medeniyet Merkezileri Astane meydanında  Cumhurbaşkanımız Nursultan Nazarbayev’in himayelerinde   stand açarak  kendi kültür,sanat,yemek,giyim kuşam vebenzeri etnik özelleklerini  tanıtırlar. Uygurlar olarak bizler de stand’da sergi açtık.Sanatçılarımız  milli oyunlarını ve şarkılarını icra ettiler.Çok  kadim  bir kültürve medeniyete sahip olan Uygur Türkleri  de bu günde  tarihi milli çalgılarımız 2 Nağra(Nekkare0Davul) ,2 Karnay(Kalın ses çıkarar Zurna) ve bir Surnay(Zurna)  ve diğer çalgı aletlerimiz ve sanatçılarımız ile Cumhurbaşkanımızı beklemeye başladık.Cumuhurbaşkanımız bizim Stand’a ziyarete için geldi.Bu arada bir küçük Uygur kızı  Cumhurbaşkanımız Nazarbayev’e çiçek vererek karşıları ve hoş geldiniz dedi.Daha sonra kendisi ile birlikte oyun oynamaya davet etti.Cumuhurbaşkanımız kızımızı kırmayarak bir süre Uygur oyunları oynadı.Bu durumdan son derece mutlu olduk ve gurur duyduk,Cumhurbaşkanımızın bu Uygur jesti için kendisine minnettarız.”şeklinde konuştu.

 Uygur Din Adamı ve Aydın Tursun Arziev : Bu Yaklaşım, yeni bir gelişmenin Habercisi Olabilir. 

Uyghurnet.org Haber sitesine açıklamalarda bulunan,Kazakistan’in Alma-Ata kenti’nde oturan Uygur din adamı, Aydın ve Uygur İnsan hakları  aktivisti Tursun Hacı Arziev,Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in bu yaklaşımın Kazakistan’ın Doğu Türkistan ve Uygur Politikası için yeni bir gelişmenin habercisi olarak kabul edilebileceğini belirtterek şöyle konuştu ; “ Kazakistan yönetimi ŞİÖ. Ve ilgili anlaşmalar ile adeta Doğu Türkistan ve Ülkesinde yaşayan Uygur Türklerinin ana vatanlarına olan ilgisini ve Çin zulmüne karşı tepkilerini açığa vurmalarına veya bunları gündeme getirmelerine  çok sıkı yasaklamalarla uygulamaya çalışıyor. Ayrıca,Şanghay İşbirliği Örgütü’nün en büyük ortağı ve Doğu Türkistan’da yaklaşık 2 bin Km. sınırra sahip olan Kazakistan’in  Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in Bu Uygur Türkleri ilgisinin yeni bir aşama olarak kabul edilebilir diye düşünüyorum. Milletler günü kutlamalarında Almatı’da Uygurlarla usul oynaması, Kazakistan’da yaşayan  Uygurlar için büyük bir moral olmuştur. Cumhurbaşkanı Nazarbayev daha önce de Uygur Dram Tiyatrosu’nun 80.yııl kutlama etkinliklerine de katılmış ve yeni tiyatro binasını de hizmete açmıştı.

Ancak, Cumhurbaşkanımız Nazarbayev’in bu son Uygur  ilgisini çok önemli ve yeni bir açılım olarak görüyorum. Nazarbayev bu davranışı ile,Çin’e bu  konuda keskin bir mesaj vermek istemiş olabilir,diye düşünüyorum.
Cumhurbaşkanı Nasarbayev Kazakistan’in 120 Milletin yaşadığı çok uluslu bir devlet olduğunu her fırsatta dile getiriyor.Bu nedenle Milletler Ansamblesi’nde son atamalarda 9’u kadın toplam 19  Uygur üye atamıştır. Bu ve benzeri bazı basit gibi görünen şeyler, bir milletin halet-i ruhiyesinde derin izler bırakabiliyor,diye düşünüyorum şeklinde  değerlendirdi.

Hazret : Kazakistan’in Milletler Politikası Adil ve Kardeşçe ‘dir.
Kazakista Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in bu son Uygur çkışını değerlendiren Doğu Türkistanlı fikir adamı,Şair -yazar.Sinama adamı  ve Sitemiz yazarı Mehmet Emin Hazret’in bu konudaki değerlendirmesi şöyle ; “ Kazakistan’in uyguladığı Milliyetler siyaseti  şimdiye kadar daima adil ve kardeşçe olmuştur.Kazakistan çok Milletli bir ülke’dir. Kazakistan’da yaşayan bütün Milletler kendi etnik kimliğini koruyarak ve geliştirerek mutlu bir Kazakistan vatandaşı olarak yaşamlarını sürdürüyor.Özellikle Uygurların 1930’lu yanı Sovyetler döneminden kalan bazı Müsseseseleri Kazakistan devleti tarafından de devam ettiriliyor.Kazakistan’da Uygurların çoğunlukta yaşadığı bölgelerde ve Alma- Ata’da Uygur Türkçesi ile eğitim veren çeşitli kademelerde 26 Uygur Okulu mevcuttur. Ayrıca Uygur kültür ve sanatının öğretildiği Uygur Dram Tiyatrosu ve Folklor Kurumu de faaliyetlerini sürdürmeketedir.Uygurca yayınlanan Uygur Avazi gazetesi ve bunun yanında onlarca sanat dergisi yayınlanıyor. Uygur Türkçesi ile Tv. ve radyo yayınları yapılıyor.Bir süre önce uydu üzeririnden  Uygurca yayın yapacak bir Uygur Tv.de yayına başlamış bulunuyor.
Kazakistan ŞİÖ.’nün aktif üyelerinden birisidir.Çin ile ticari,siyasi ve ekonomik ilişkileri çok sıkı şekilde devam ettirilmektedir.  Ancak,son yıllarda Kazakistan ve Kazak kamu oyu Çin’in  uygulamalarından ve kendilerine olan tutumundan çok rahatsızlık duymaktadır.Bunları şöyle sıralıyabiliriz ;
1.- Çin Kazakistan’dan külliyetli miktarda petrol almayı tahahhüt etmiş ise de bu taahhütü yerine getirmiyor.Çünkü,daha ucuz fiyat teklif ediyor.Kazakistan’a bu konuda şantaj yapıyor.Petrol ihracatı son aylarda % 50’e kadar gerilemiş durumdadır,
2.- Çin’in Doğu Türkistan’daki Uygur,Kazak,Kırgiz ve diğer Türk halklarına yönelit etnik asimilasyon,dini ve milli ayırımcılık ve ırkı soykırım uygulamaları Kazakistan halkı tarafından üzüntü ile izleniyor.Kazak Türklerinin  Doğu Türkistan’daki dindaş ve kardeşlerine yapılan etnik Çin zulmüne olan tahammül gücü tükenmiş durumdadır.Kazakistan halkında bu konuda Çin’e karşı günden güne artan büyük bir hoşnutsuzluk  tepki mevcuttur.

3.- Çin yaklaşık 2 bin Km.lik Kazakistan sınırının Doğu Türkistan’ tarafındaki 30 km.lik bir derinliği askersiz bölge olarak kabul ekmiş olmasına rağmen,bu bölgelere sözde Üretim ve İnşaa Ordusu(Bing Tuen)’ı yerleştirmektedir.Bu Ordu ise, tamamen Han Çinlilerinden oluşan etnik bir Milis gücüdür.Kazakistan yönetimi bu durumdan son derece tedirgin ve rahatsızdır.
4.- Çin kalitesiz ve bozuk ve sağlığa zararlı tek kullanımlık günlük ihtiyaç araç ve gereçlerini yok pahasına Kazakistan ve diğer Türkistan Cumhuriyetlerine ihraç  ederek bu ülkelerdeki küçük ve hafif sanayi’nin gelişmesini önlemekte ve bu kardeş halkların sürekli olarak kendilerine muhtaç halde kalmasını temin etmlek istemektedir. Kazakistan Kamu oyu bu durumun farkına varmış durumdadır.” şeklinde değerlendirdi.