İNSAN HAKLARI RAPORUNDA ÇİN’İN DOĞU TÜRKİSTAN’DAKİ HUKUK İHLALLERİ DE YER ALDI

Uygur Haber ve Araştırma Merkezi(UYHAM)

ABD.dış işleri bakanlığınca her yıl yayınlanan ve  ülkelerdeki insan hakları ve dini özgürlükler ve bu hakların  ihlallerinin ele alındığı 2016 yıl Uluslar arası Dini Özgürlükler Raporunda Çin işgalindeki Doğu Türkistan’daki hak hukuk ihlalleri ile Dini özgürlüklerin yasaklaması uygulamalarına geniş şekilde yer verildiği bildirildi.
Özgür Asya radyosu haber sitesinde yayınlanan bu konu ile ilgili haber analizde “ Çin’in Müslüman Uygurlara Sürekli olarak uyguladığı dini özgürlük engel ve yasaklamaları onların normal hayatlarını Sürdürmelerinde büyük engeller ve zararlar meydana getirmektedir.başlığı altında yer aldığı açıklandı.
16 Ağustos 2017’de Washington’da ABD.dış işleri bakanı Rix Tillerson tarafından bizzat açıklanan 2016 İnsan Hakları İhlalleri raporu hak ve hukuk ihilallerinin yapıldığı ülkelerde bu ihlallere maruz kalanların bizzat, direkt  ve gerçek ifadeleri ile bu ihlalleri yapan yönetimlerin bu konudaki resmi beyan ve belgelerine dayanılarak hazırlandığı de bildirildi.

Uygurların İnsan Hakları Durumu Çok Kötü Durumda ve   daha da Kötüleşiyor
2016 yılı İnsan Hakları ihlalleri raporunda yer alan Müslüman Uygurların karşılaşatığı hak ve hukuk ihlalleri ile dini Özgürlüklerin engellenerek kısıtlanmasına ait hususlar şu şekilde yer alıyor
1. Çin’in geçetiğimiz yıllarda ilan ederek yürürlüğe koyduğu “3 Çeşit Güçlere Darbeler Vurmak “ operasyonlarının amacı Müslüman Uygurların dini inançlarını bastırmak.kısıtlamak ve yasaklayarak yok etmek içindir.
2. Çin yönetimi bölge’de 01 Ocak 2016’de “Terörizme Karşı Mücadele” yasasını yürürlüğe koymuştur. Çin yönetimi bu yasa ile Aşırılığı terörizmin ideolojik temeli olarak tanımlamıştır.Bu tanımlama ile Uygur din adamları “ Milli Bölücü = Terörisit “ suçlaması ile soruşturmaya tabi tutulmuştur.
3. Çin yönetimi kenedi yasalarında Çin vatandaşlarının dini özgürlüklerini taahhüt altında olduğunu ve normal dini faaliyetlerin devlet tarafından korunacağını de ilan etmiştir.Ancak,bu “normal” ifadesinin her hangi bir ölçütü veya tarifi bulunmamaktadır.Çin’de iktidarda bulunan ÇKP.yetkilileri “Vatanaperver dini zatlar” adını verdikleri din adamlarını kullanarak Müslüman Uygurların dini hayatlarını kontrol etmektedir.ÇKP.’nın emrindeki bu din adamları ÇKP.yönetiminin tarif ve tayin ettiği ve kendilerince uygun sayılan dini faaleyetleri ancak icra edebilmektedir.
4. Müslüman Uygur erkekelerin sakal bırakmaları,Müslüman kadınların dini inançlarına Uygur kılık kıyafetler ile dolaşmaları yasaklanmıştır.Ayrıca,bu yasaklara uymayanların sağlık,kamu hizmetlerinde yer alma ve yararlanma hakları yasak kapsamına alınmıştır.
5. Müslüman Uygurların 18.yaşından küçük çocuklarına dini eğitim ve öğretim vermesi ,devletin kabul ettiği her hangi bir dinin ahkam ve kurallarını öğrenmesi ve dini faaliyetlere katılımaları yasa dışı olarak kabul edilmiştir.
6. Demokrası ile idare edilen ülkelerde normal olarak kabul edilen bir çok dini faaliyetler Uygur bölgesi’nde “ Cinayet- Suç kapsamına alınmıştır. ve buna.
7. Çini yönetiminin dini hayat ve faaliyetleri yönelik bu engel,kısıtılama ve yasakalarına uyumayanlar “Terbiyeleş = Eğitim merekezleri” adı verilen kamplara kapatılmakta ve burada ideolojik baskı yapılarak işkence edilmektedir.
8. Çin yönetimi dini eğitim ve öğretimi yasaklayıp kendi dini değerelerinden ayırdığı Müslüman Uygur çocuk ve gençlerini “Vatanseverlik Eğitimi” adını verdikleri bir zorunlu bir siyasi ve ideolojik eğitime tabi tutmaktadır.
9. Çin,bu Vatanperverlik Eğitimi ile Müslüman Uygurların dini ve emilli duygularını zayıflaratark yok etmektedir.Bunun yerine ise, Çin dili,kültür ve medeniyetini önceleyen bir eğitime tabi tutmaktadır. Bu eğitimde, Çin Komünist Partisine sadakat tek dünya görüşü ve kıymet ölcüsü olarak Müslüman Uygur çocuklarının kabul ve dayatılmaktadır.
10. Müslüman Uygurların hac ibadetleri engellenmiştir.Çin yönetimi hacı adayalarının hac farizasını eda edebilmeleri için müracaatlarının internet üzerinden Çin İslam Cemiyeti,ÇKP.’ne bağlı Dini işleri idaresine yapılmasını ilan etmiş ise de, bunun yerine geterelmesi ve hacca gitme imkanı engellenmiştir,”Ferdi olarak ve kendi başına yapılan hac,yasa dışı dini faaliyet olarak yasaklanmıştır. Çin yönetiminin resmi Hac Kafilesi aracılığı ile hac ibadeti ancak yapılabilmektedir.Bu ibadet de ÇKP.nin insiyatifi ve keyfine tabi kılınmıştır.
11. Çin’in izin verdiği bu yönetmler dışında hacca gitmeye teşebbüs edenlerin akibetleri hava alanlarında tutuklanma veya Suudi Arabistan’dan kovulması ile sonuçlanmakatadır.
12. Çin yönetimi, dini uygulama ve siyasetini dahi etnik temel üzerinden yürütmektedir.Müslümanlar Uygurlar gibi İslam inancında olan ve Hüi olarak adlandırılan Müslüman Çinlilere hac konusundaki bu kısıtlama, engelleme ve yasakalamalar söz konusu olmamaktadır. Hac konusunda Hui Müslümanlara her hangi bir kayıt ve kısıtlama yoktur.