İŞGALCI ÇİN, BU KEZ UYGUR AYDINI TOHTİ MUZART’I ÖLDÜRDÜ

Doç. Dr. Erkin EMET (Ankara Ün.DTC.Fakültesi öğretim üyesi )

Doğu Türkistan’da yetişen tanınmış bir Tarihçi,Aydın ve  Yazar Tohtı Muzat (Tohti Tunyaz)’ın bugün 29 Mayıs 2015 günü Çin’in başkenti Pekin’de geçirdiği bir “kalp krizi” sonucu vefat ettiği haberi sosyal medya aracılığı ile kamu oyuna duyuruldu. Bu cefakar ve çilekeş bir bilim insanı ve yurdunu ve Milletinin geleceğini düşünen bir Uygur Türkü aydın’ın kaybı muhacerette yaşayan Uygur toplumu arasında büyük üzüntüye sebep olmuştur.
Bugün itibariyle hakkın rahmetine kavuşan Tohtı Muzat(Tohti Tunyaz) (Mahlası Tohti Muzart idi.) 1 Ekim 1959 tarihinde Doğu Türkistan’ın Aksu İli’ne bağlı Bay İlçesinde doğdu. ilk, Orta ve Lise eğitimini Aksu Bay ilçesinde bitirdikten sonra, 1978 – 1982 yılları arası Pekin Merkezi Milletler Üniversitesi Tarih Fakültesinde okudu. Üniversiteyi bitirdikten sonra Çin Halk Cumhuriyeti Halk Kongresi’ne memur olarak tayın edildi. Çin Halk Kongresinde çalıştığı esnada o dönemde Kongre başkanı olan Sözde Özerk Bölge’nin 1955-1978 yılları arasında başkanlığını yapan Seyfettin Azizi, Çin Etnik Azınlıklar Bakanı İsmail Ahmet gibi Uygur asıllı yüksek dereceli devlet adamları ile tanıştı ve onlar ile iyi ilişkiler ve dostluklar kurdu.1990’da doktora eğitimi için Japonya’ya gitti. 1995’de Japonya Tokyo Üniversitesinde doktora eğitimin tamamlayarak ülkesine döndü. Doktora tezi’nin konusu de “ Çin Hükümetinin azınlık gruplara Uyguladığı politikaları ve bunun tarihi” idi. Bu konuda yaptığı çalışmalar ile dikkatı çekmiş ve konusunda uzman olarak tanınmıştı. Tohti Tunyaz Japonya’daki Doktora öğrenimi sırasında tez konusuna kaynak ve malzeme toplamak ve araştırmalar yapmak üzere Doğu Türkistan’a gider ve Urumçi’de Çin yönetimince tutuklanır. Kendisine yöneltilen suçlama ise, Uygur aydın ve bilim adamlarına mutat olarak yaftalanan “Ayrılıkçılığı kışkırtmak” ve “devlet sırlarını yurt dışına sızdırmak” olarak açıklanmıştır.
Mart/1999’da Ürümçi Halk Mahkemesinde yargılanarak suçlu bulunur ve 11 yıl hapis cezasına çarptırılır. Doktora yaptığı Üniversite ile Japon yönetimi kendisi ile bizzat ilgilenir.Hatta Doktora hocası olan Japor Profesör Urumçi’ye kadar giderek hapishane’de kendisi ziyaret etmek ister.Ancak,buna izin verilmez.Bu arada BM.İnsan Hakları Komitesi  ile İngiltere merkezli Uluslar arası Af Örgütü Tohtı Muzart’ın haksız ve hukuksuz olarak mahkum edildiğini açıklar ve bunu bir İnsan hakları İhlalı raporu ile dünya’ya ilan eder.Ancak,Çin yönetimi bütün bunların hiç birine itibar etmemiş ve kaale almamıştır.

Tohti Tunyaz 2009 yılının şubat ayında serbest bırakılır. Japonya’da bulunan eşi ve 2 çocuğunu görmek için bu ülke’ye gitmek ister.Ancak Çin el koyduğu pasaportunu vermez ve böylece eşi ile çocuklarını de vefatına kadar bir daha göremez .
Merhum Tohtı Muart, Uygur tarihi ile ilgili “Uygur Tarihi ve Medeniyeti Araştırmaları”, “Orta Çağ Uygur Tarihi İle İlgili Araştırmalar” gibi önemli iki eseri yazmıştı. Bunun dışında 20’dan fazla bilimsel makalesi uluslararası dergilerde yayınlanmıştır.
O, Pekin’de Merkezi Milletler Üniversitesi’nde devre arkadaşı olarak birlikte devam etmiştik. Tanışıyorduk. 1993 yılında tezine malzeme toplamak üzere Türkiye’ye geldiği zaman Ankara’da görüşmüş ve evimde misafir etmiş ve sabaha kadar vatanımızın takdiri ve milletimizin geleceği hakkında uzun uzun sohbet etmiş ve tartışmıştık. Sohbet esnasında o bana, Pekin’de Uygur Kültür ve Tarih Araştırmaları Merkezi kurmak için Japonya’dan büyük miktarda para topladığını, söylediğinde, Çin’de bunun mümkün olmayacağını, Uygurların gerçek tarihini araştırmak için bu merkezi Türkiye’de kurması gerektiğini söyledim. Sabaha kadar konuşmama rağmen ikna edemedim Türkiye’den ayrıldı. Çok geçmeden Pekin’e gitti, araştırma merkezini kurdu, topanan parayı da yatırdı, sonra bu araştırma merkezinin başkanlığını Çinliler ondan yönetimin de desteği ile zorla elinden aldı, Tohti Tunyazı resmen kapının önüne koydular. Bu olaydan bir süre sonra de tutuklandı. O, kendine fazla güveniyordu. Bir Tarıhçı bilim adamı olmasına rağmen Çinlilerin tarihte Uygur aydınlarını nasıl yok ettiğini düşünemiyor ve tarihten ders çıkaramıyordu. Tohti Tunyaz Hapse atıldığında eski’den çok güvendiği Uygur Özerk Bölgesinin Çin yanlısı eski başkanı, Çin Halk Kongresi Başkanı Seyfettin Azizi, Azınlıklar Bakanı İsmail Emet ve diğer sözde Uygur devlet adamları kendisine yüz çevirmiş ve hiç ilgilenmemişlerdi. Tohti Tunyaz 10 yıl hapis yatıp çıktıktan sonra, onun yakın arkadaşlarından onunla ilgili bilgi almaya çalıştım. Onlar, Tohti Tunyaz’ın hapiste iken sağlığının tamamen bozulduğunu, psıkolojik olarak durumunun da çok kötü olduğunu söylemişlerdi.

        Yaklaşık 20 yıldır,Japonya’da bulunan eşi ve çocuklarını görmesine izin vermemeleri onu ciddi olarak çok üzmüş ve yıpratmıştı.Ayrıca,Çin’in   kenedileri için zararlı gördükleri Uygur aydınlarına uyguladığı geleneksel ve sinsi bir yöntemi vardır.Öldürmek yanı idama mahkum etmek için yeterli kanıt bulamadığı  Tohtı Muzart gibi hasımlarını hapishane’de iken zehirleyerek yavaş yavaş öldürmektedir. Bünyesi çok sağlam,uzun süre yurt dışında bulunmuş sevilen ve yüksek moral değerlerine sahip Tohti Muzart’ı da zaman içinde bizim bilmediğimiz,ancak Çin’in kolu ve çomağı olarak çalışan Doktor sıfatlı Çinli cellatlar  onun hapishane’de iken,ilaçlar vererek zehirlemiş olabileceğini düşünüyorum.

   Merhuma Allah’tan rahmet vee mağfiret,ailesine,yakınlarına ve bütün Doğu Türkistanlılara baş sağlığı diliyorum.

         Onun  Vatan aşkı  ve Millet sevgisi   ile dopdolu temiz ruhu inşallan ismini aldığı  Tanrıdağlarının Muztağ  Ata Zirvesinde  huzur bulumuştur diye düşünüyorum.

              Ruhu şad ve mekanı cennet olsun.