Sayragül’ün tanıklığını beğenip desteklerken, Çinliler tarafından acımasızca katledilen Peyzulla’yı da Acı Kış olarak ilk ifşa eden olarak hatırlamalıyız.

tarafından Kök Bayrak

Yaklaşık dört yıl önce, 3 Nisan 2018’de demir kafesten kaçmaya çalışan bir kahraman Çin silahları tarafından öldürüldü. Bir soykırımı dünyaya ifşa etme hedefi, Çin’in kendisinin at hırsızı olduğu suçlamasının gücüyle durduruldu. Kendini kurtarmak ve zulmü ifşa etmek için elinden gelen her şeyi yaptı, ancak kimse onu kurtaramadı ve şimdi çok az kişi onu hatırlıyor. Ölümünün dördüncü yıl dönümünün ardından, başka bir kahramanla karşılaştırmayı öneren bu hatırat aracılığıyla, merhum muhalife saygılarımı sunuyorum.

Nisan 2018’in ilk haftasında, Doğu Türkistan’da (Ch. Xinjiang) Horgas sınırı yakınında iki kişi kendilerini kurtarmanın eşiğindeydi: Sayragul Sauytbay ve Peyzulla Utuq – “eğitim kampları aracılığıyla dönüşüm” olarak adlandırılan toplu gözaltı merkezlerinin şehitleri. ÇKP tarafından “mesleki eğitim merkezleri” olarak etiketlenmiştir.

Sayragül’ün kalbi, sahte pasaportunun fark edileceği endişesiyle sınır çizgisinde çarparken, Peyzulla saklandığı mezarlıkta ayaklarının görünmesinden ve nefesinin duyulmasından endişe ediyordu .

Sayragül kaçmadan önce “öğretmen” olmaya zorlanmış, Peyzulla ise ayrı kamplarda “öğrenci” olmuştu; her ikisinin de aileleriyle görüşmesine izin verilmedi ve işkenceye maruz kaldı.

Peyzulla’ya 27 Mart 2018’de başlayan baskın operasyonu , operasyonun üçüncü gününde İli Kazak Özerk İli’nin tamamına yayıldı. Silahlı kuvvetlerin on binden fazla birleşik personeli ve yerel sakinler buna katıldı. Sakinlerin Peyzulla’yı tanımaları için yaralı olduğu ve boynunda beyaz bir bandaj olduğu bilgisi verildi. Yaranın nedeninden bahsedilmedi, muhtemelen bir devlet sırrı.

O günlerde Peyzulla Utuq’un 26 Mart 2018’de hastaneden kaçan bir at hırsızı olduğuna dair sosyal medyada bir arama emri dolaştı. Aslında ilk dönemde hastaneler, parti okulları ve sanatoryumlar ek kamp olarak kullanıldı . yıllarca toplu gözaltı. Bildirimde ayrıca, Peyzulla’nın yakalanmasına yol açacak şekilde nerede olduğu konusunda ipucu veren herkese 100 bin yuan ödeneceği belirtildi. Özellikle bölgede bir atın piyasa fiyatı 5-10 bin yuan idi.

Bir kamp mahkumu olduğundan söz edilmedi, ancak düşünebilenler, sıradan bir hırsızı yakalamak için bu kadar çok subay ve kaynağın seferber edilmeyeceğini anladı. ÇKP Peyzulla’yı istedi çünkü o yurtdışından kaçmayı başarsaydı, kamplarda işlenen vahşetlerin bir başka güçlü tanığı olacaktı.

2 Nisan’da ^Peyzulla Utuq açlıktan ölmek yerine ekmek almak için saklandığı mezarlıktan ayrılmaya karar verdi. Büyük ödülü talep etmeye hevesli bir sakin tarafından fark edildi.

3 Nisan’da Çin polisi ^{Peyzulla’yı mezarlıkta bulup} kuşattı , ancak öldürülüp yakalanmadığı belirsizdi.

Özgür Asya Radyosu’nun Uygur Servisi, dil avantajından yola çıkarak hapishane benzeri bölgeye yapılan baskın operasyonunu takip eden bir soruşturma başlattı ve Peyzulla Utuq hakkında dört haber yayınladı.

Ne yazık ki, RFA’nın İngilizce bölümü, Peyzulla hakkında yazılan dört Uygurca haber makalesinin hiçbirini tercüme etmedi, çünkü bu suçlamayı doğrulayacak hiçbir kanıt olmamasına rağmen, belki de “at hırsızı” olarak etiketlenmesinden endişe duyuyordu.

Peyzulla Utuq nasıl kaçmıştı? Boynundaki yaraya ne sebep oldu? Kampın içinde mi dışında mı oldu? Gizem devam etti.

Sadece Acı Kış, Çin’in içinden büyük bir risk altında olduğunu bildiren yerel bir vatandaş gazeteci sayesinde, altı ay sonra Peyzulla’nın kuşatma gününde mezarlıkta vurularak öldürüldüğünü ortaya çıkardı ve kaçış yolculuğunu detaylandırdı . Yazıda Peyzulla’nın adı Pazil olarak yazıldı.

Bugüne kadar, olay uluslararası düzeyde çok az ilgi gördü ve Çin, sızdırılmış tutuklama emrinin ötesinde hikayeyi asla yayınlamadı. Çin’in neden gergin bir şekilde gerçekleri gizlediği anlaşılabilir. Doğu Türkistan’daki yargısız infazlar ve insan hakları ihlalleri ne pahasına olursa olsun susturulmalıdır. Bunun için Peyzulla gibi bir baş tanık kalıcı olarak susturuldu. Çin’in tutumu hiç de şaşırtıcı değil. Peki, Bitter Winter hariç, uluslararası medya neden bu olayı bu kadar umursamazca görmezden geldi? Bu hikayeyi bildirmenin bir değeri yok mu?

Son soruya ise Sayragül’ün farklı akıbeti, yurtdışında yaptığı çalışmalar ve başarılar yüksek sesle “Hayır” cevabını veriyor.

5 Nisan’da Sayragul ^Sauytbay , muhafızlardan kaçarak sınırı geçti. Sonunda İsveç’te siyasi sığınma hakkı aldı. Uygur soykırımıyla ilgili çeşitli uluslararası etkinliklerde baş tanık oldu.

Sayragul’a Mart 2020’de Uluslararası Cesur Kadın ödülü verildi. 2021’in başlarında Nürnberg Uluslararası İnsan Hakları Ödülü’nü kazandı. Peyzulla’nın kaderi tam olarak bu ödüllerin hak edildiğini kanıtlıyor. Sayragul Sauytbay’ın sahte belgeleri ortaya çıksaydı, kaderi ya vurularak ya da ömür boyu hapis cezasıyla ölüm olacaktı. Peyzulla şahitlik edecek kadar yaşasaydı, belki daha fazla ödül alırdı ve Sayragül’den daha büyük bir etki yaratabilirdi. Kamplarda “öğrenci” olduğu için ve “öğrenciler”, Sauytbay gibi öğretmen olmaya zorlananlardan daha fazla istismara ve işkenceye maruz kalıyor.

Sayragul Sauytbay, Uygur mahkemesine soykırımın gerçeklerini sunduğunda Çinli yetkililer tarafından dolandırıcı olarak adlandırıldı . Alexandra Cavelius ile birlikte iki kitap yazarak kendini aklamayı başardı ; bunlardan ilki “Baş Tanık” olarak adlandırıldı. Diğer bir baş tanık olan Peyzulla, Utuq’un at hırsızı olmadığını söyleme şansı yoktu. O, kamp sisteminin kurbanıydı ve kamplardan kaçarak soykırımı ifşa etmeye çalışan tüm Uygurlar ve diğer Türk Müslümanları için bir kahramandı.

Karşılaştırma, Peyzulla Utuq’un medya tarafından ihmal edilmesinin, hikayesi değersiz olduğu için gerçekleşmediğini gösteriyor. Bunun nedeni ÇKP’nin Peyzulla’nın davasını sıradan bir küçük suç olayı olarak sunması ve bazı Batı medyasının ÇKP’ye inanması veya en azından Peyzulla hakkında bazı şüpheleri olması.

Bu iki kahraman, Sayragül ve Peyzulla aynı kökene ama farklı kaderlere sahipti. Peyzulla’nın hikayesinin yeterince tanıtılmaması, propaganda ve iftiraların, yerel halkı tam olarak ikna etmese bile, yurtdışındaki kahramanlığa şüphe düşürebileceğini kanıtlıyor. Gerçek sonsuza kadar saklanamazken, açığa çıkması ertelenebilir. Bu erteleme sayesinde, suikastçılar daha fazla insanı öldürmek için kullandıkları zamanı satın alırlar. Dolayısıyla katiller ve diktatörler iftiranın ahlaksızlığını ve kötülüğünü bilseler de istediklerini elde etmek için kullanmaktan asla vazgeçmeyeceklerdir.